کفش ساخته شده با وجود اینکه هر دو جفت آن صحیح ساخته شوند و در کنترل کیفیت کفش دقت شده، بعد از خريد كفش تا ابد قابل استفاده نیستند. کفش در حین استفاده به مرور زمان دچار نقص ميشود.
محل دوخت و بعضی قسمت های دیگر آن دچار خوردگی و سابیدگی ميشود. اما این حرف به این معنی نیست که ایرادات احتمالی کیفیت کفش بوجود آمده در حین استفاده و خريد كفش برای مشتری و خریدار در كنترل كيفيت آن دردسر ساز باشد.زیر پایی پلاستیکی
در نهایت مسئولیت تولید کننده کفش است که ایرادات احتمالی را در حد امکان بر طرف کرده و رضایت مشتری را جلب کند.
تولید کنندگان کفش هم مثل تولید کنندگان لباس در ساخت کفش از انواع برش ها و دوخت های مختلف استفاده مي كنند. از این جهت این دو مورد خیلی شبیه هم هستند.
هر چند کفش نسبت به لباس از مواد با استحکام بالایی مثل چرم و لاستیک تهیه ميشود، با این حال این مواد هم ميتواند ایرادات خاص خود را در هنگام خريد كفش داشته باشند.
در هر جفت یک نواخت کفش هم ایرادات کیفی در کنترل کیفیت کفش ميتواند دیده شود. شما اگر یک وارد کننده کفش، از کشور اندونزی باشید و بخواهید کیفیت کفش وارداتی خود را در کارخانه تولید کننده بهبود ببخشید باز هم نیاز است که اطالعاتی در مورد کیفیت کفش به مشتری بدهید تا مشتری وقتی وارد مغازه ای ميشود بداند دنبال چه نوع کفشی می گردد.
طبقه بندی ایرادات کیفی در کنترل کیفیت کفش
متخصصين کنترل کیفیت ایرادات کیفی کفش را به اين طريق طبقه بندی مي كنند:
1- ایراد بحرانی: ایراداتی در کفش وجود دارد که باعث مي شود تا کفش مقررات اجباری کفش را نتواند پاس کند و یا برای کاربر خطرساز باشد.
2- ایراد و نقص عمده: ایراداتی هستند که برای مشتری قابل پذیرش نیست. مثل نداشتن ظاهر زیبا، استحکام و دوام. ایرادات عمده کفش باعث مي شود تا مشتری کالای خریداری شده را باز پس گرداند.
3- ایرادات جزیی: ایراداتی هستند که سبب مي شوند کفش استاندارد های لازم را نداشته باشد. اما باعث پس دادن کالای فروخته شده و یا باعث نارضایتی مشتری هم نشود.
شكل 3-1: منطقه بندی ایرادات چرم
منطقه بندی کفش برای مشخص کردن ایرادات احتمالی آن
اغلب کفش ها را مي توان در کنترل کیفیت کفش به دو منطقه بنام منطقه 1 و منطقه 2 تقسیم بندی کرد.
منطقه 1 منطقه خیلی مهمی است.چون این منطقه در دید مستقیم خریدار در خريد كفش و یا استفاده کننده و یا ناظر کفش است.
اما منطقه 2 منطقه ایست که دیده نمي شود و یا در دیدرس مستقیم مشتری و کاربر و ناظر نیست.
اغلب ایرادات منطقه یک جزء ایرادات عمده محسوب مي شود. اما همین ایرادات در منطقه 2 ميتواند به عنوان ایراد جزئی تلقی شود.
با این مقدمه ميتوان ایرادات کفش را چنین سورت کرد:
وجود چسب، واکس و یا روغن اضافی در کفش
وجود چسب، واکس و یا روغن اضافی در کفش ازجمله ایرادات معمولی است که در کنترل کیفیت کفش دیده مي شود.
این ایراد، ایراد معمولی است چون, اغلب تولیدکنندگان کفش از این مواد برای تسریع در تولید کالا استفاده مي كنند و کارگران در استفاده بهینه و به مقدار کافی این مواد دقت لازم را ندارند.
اضافی این مواد بدون هیچ مشکلی مي تواند از سطح کفش زدوده شود. اما اگر بقایای این مواد در محصول نهایی باقی بماند و به دست مشتری برسد، احتمال دارد مشتری آن را نپسندد و در رویت مشتری خیلی نا خوشایند جلوه کند.
این ایرادات هم در منطقه 1 و هم در منطقه 2 احتمال رویت دارد.
برای حذف این موارد باید مدیران تولید دقت کنند کارگران در استفاده از این مواد اسراف نکنند و در ثانی قبل از بسته بندي کالا تمام اضافی این مواد از سطح و قسمتهای مختلف کفش زدوده شوند.
رفع این ایراد خیلی ساده است و تولید کنندگان باید دقت لازم در این مورد را داشته باشند.
شكل 3-2: وجود چسب و یا روغن اضافی در کفش
آپاراتی و یا چسباندن ضعیف
معمولا در کفش هایی که دارای زیره لاستیکی هستند، مثل کفش های کتانی، آپاراتی ضخیم برای چسباندن زیره به رویه و یا استفاده از چسب ضعیف برای این کار باعث ایراد چسبناکی ضعیف ميشود.
این ایراد معموال در محل تلاقی منطقه 1 و 2 مشاهده مي شود. اگر در منطقه 1 باشد ایراد عمده و اگر در منطقه 2 کنترل کیفیت کفش باشد ایراد جزئی خواهد بود.
باید مطمئن شد که کارخانه سازنده کفش از چسب مناسب برای چسباندن زیره به رویه استفاده کرده است.
البته در خیلی مواقع چسباندن ضعیف بواسطه نا مناسب بودن چسب نیست، بلکه بواسطه ناکافی بودن آن است. باید اطمینان حاصل کرد که کارگران از چسب به اندازه کافی استفاده کنند و هرگز بیش از اندازه از آن استفاده نکرده باشند.
اضافی چسب به عنوان یک ایراد جزئی در زمان بسته بندي کفش در کناره های آن دیده ميشود. موقع تکمیل کار این بقایا باید از کفش زدوده شود.
سابیدگی ها
این ایراد از ایرادات کیفی کفش است که معمولا در ناحیه 1 دیده مي شود. سابیدگی ها در کفش های براق به شدت به چشم میایند. چون محل سابیدگی نسبت به سایر محل ها حالت مات خواهد داشت.
با وجود تلاش های زیاد گاهی اوقات در یک جفت کفش لنگه ها نا متقارن دیده مي شوند.
مثلا: از زاویه دید جلو و یا از پشت لنگه کفش با بدن کاملا مطابق نیست.
یا بعضی قسمتها مثل زبانه کفش در هر دو لنگه شبیه هم نیست و یا قسمتی از کفش در یک لنگه نسبت به همان قسمت در لنگه دیگر یا بلند است و یا کوتاه که به این ایرادات hi-low گفته مي شود.
ایرادات نا متقارنی،به طور عمده در نتیجه بی دقت در برش و دوخت قسمتهای مختلف کفش ایجاد ميشود.
تشخیص تقارن در کفش
برای تشخیص تقارن در لنگه های کفش آنها باید کنار هم بصورتی که کف به بالا باشد و یا بطور معمول، در کنار هم جفت چیده شوند.
به این طریق ميتوان همه قسمتهای یکسان دو لنگه کفش مثل رنگ، طول، عمق، اندازه و سایر پارامترهای مشابه را با هم مقایسه کرد و تطبیق داد.
ملا وقتی لنگه های کفش روبه پایین طوری که کف لنگه ها باال باشد،کنار هم قرار گیرند، براحتی ميتوان یکسان بودن ارتفاع پاشنه کفش را تشخیص داد.
خطا در اندازه لنگه ها
با اینکه اندازه قالب کفش برای سایزهای مختلف ثابت است، اما امکان دارد موقع بسته بندي کفش و یا در خط تولید اشتباها اندازه دو لنگه یکسان نباشد.
یکسان نبودن اندازه سایز کفش و یا باصطلاح لنگه به لنگه بودن کفش جزء ایرادات عمده محسوب شده و سبب مي شود، چنین کفشی شانس فروش نداشته باشد.
در قسمت تکمیل کاری و بسته بندي باید دقت لازم صورت گیرد.
وجود پرزهای تیز و یا جاماندن میخ و سوزن در داخل کفش
در کفش های چرمی که رویه آن بر روی زیره سوار شده و یا دوخته مي شود، امکان دارد کناره های بهم رسیده زیره و رویه دارای نقاط نوک تیز و یا برجستگی های سفت بوده باشند و یا نوک میخ های بکار رفته در پاشنه و سایر قسمت ها و یا حتی سوزن و یا تکه ای از سوزن در قسمت های نا مرئی کفش جا بماند.
وجود این خطاها سبب مي شود تا پای کاربر در خريد كفش صدمه دیده و یا زخمي شود.
چنین خطایی از آنجایی که قابل دیدن نیست، از نظر طبقه بندی جزء خطای یک و یا دو نیست. اما در عین حال خطای عمده است.
باید سازندگان کفش با تمهیدات لازم موقع فینیش و قبل از بسته بندي چنین خطاهایی را شناسایی و آنها را حذف کنند.
تشخیص کنترل کیفیت کفش
چگونه ميتوان کفش را از نظر کنترل کیفیت کفش بررسی کرد؟
اگر کفش را موقع خريد كفش از نظر کیفیت دقیقا بررسی کنید، بعدا هرگز با دید منفی به کفش خود نگاه نخواهید کرد.
بررسی کیفی کفش یک کار بسیار بزرگ و مهم و در عین حال عادی است. کیفیت کفش عامل بسیار موثر در خرید و فروش کفش است.
ميتوان کفش را در سه گروه سورت کرد:
کفش سورت A:
– کفشی است که کیفیت بالا دارد.
– هیچ ایرادی از نظر طراحی و زیبایی درآن دیده نمي شود.
– کفش سورتA در پا خیلی خوب قرار می گیرد.
– رویت عالی دارد.
– از نظر تولید، فرایند استانداردی را طی کرده است.
– دارای اتیکت های لازم برای تایید کیفیت و رنگ است.
کفش های سورت B:
کفشهایی هستند که از نظر عملکردی آسیبی به بدن کاربر نمی رسانند. اما:
– امکان دارد از نظر زیبایی دارای اشکال باشند.
– یا دارای ایرادات تولید باشند.
– امکان دارد از نظر تعمیرات نواقص داشته باشند.
– چنین کفش هایی اغلب ميتوانند مرجوع شوند و یا خرید و فروش آنها همراه با تخفیف باشد.
کفش های سورت C:
– ایرادات عملکردی دارند.
– ميتوانند باعث صدمات وارده به کاربر شوند.
– ایرادات این کفشها طوری است که قابل رفع نیست.
– امکان دارد این کفش ها از موادی ساخته شده باشند که طول عمر کفش را کم ميكنند.
– این کفش ها ميتوانند به حیثیت “برند” شرکت تولید کننده صدمه برسانند.
– چاره کار این است که این کفش ها معدوم شوند.
روش ارزیابی کنترل کیفیت کفش
در ارزیابی اصولی خريد كفش باید به سوالات زیر جواب داده شود:
1- آیا کفش مورد نظر کفش درستی است؟
2- یعنی واقعا لنگه چپ و راست آن با هم تناسب دارند؟
3- آیا لنگه به لنگه نیستند؟
4- آیا کفش ها تمیز هستند؟
5- آیا این کفش ویژگی های خاص خود را دارد؟
6- آیا ساخت آن با کیفیت بالا انجام گرفته است؟
7- آیا کفش دارای ایراد و اثر خرابی هست؟
بعد از اینکه کفش از جعبه بیرون آمد باید دید:
– آیا لنگه چپ و راست درون جعبه قرار دارد؟
– آیا لنگه ها به یک اندازه و یک رنگ هستند؟
برای رسیدن به جواب بسیاری از سوالات، به اطلاعات موجود در برچسبی که به قسمت زبانه کفش الصاق ميشود،دقت شود.
– احتمال دارد موقع بسته بندي در کارخانه بخاطر نبود دقت کافی، لنگه کفش چپ دارای نمره 7 و لنگه راست نمره7/5 باشد.
– لنگه کفشها باید با هم تقارن داشته باشند. برای اطمینان از این کار کفش ها را پاشنه به پاشنه و پنجه بر پنجه بگذارید تا اندازه و تقارن آنها کاملا مشخص شود.
– لنگه کفش ها باید طول یکسانی داشته باشند.
– نمره یکسان داشتن دلیل بر یکسان بودن طول لنگه کفش ها نیست.
– بهتر است لنگه کفش ها،کنار هم قرار گرفته و قسمتهای مختلف کفش در لنگه ها، با هم مقایسه و کنترل شوند.
– آیا بلندی قدک پشتی در هر دو لنگه یکی است؟
– قسمت پستایی و گلچه کفی از نظر کیفیت و رنگ یکسان هستند؟
– رنگ بندي کفش، محل بند در هر دو لنگه یکسان است؟
کنترل سایر قسمتهای کفش:
برای کنترل سایر قسمت ها در خريد كفش باید در یک سطح کاملا مسطح قرار گیرد.
لنگه ها برگردانده شده و به پاشنهها دقت شود.
– آیا پاشنه ها مثل هم هستند؟
– ارتفاع پاشنه ها یکسان است؟
– آیا پاشنه ها و سر پاشنه ها درست به هم اتصال دارند؟
– رنگ زیره لنگه ها با هم یکسان است؟
– کفی ها یکنواخت و یکرنگ هستند؟
– دوخت و تعداد بخیه در هر قسمت یک لنگه با لنگه بعدی یکسان است؟
– آیا بعد از تکمیل کار،کفش کاملا نظافت شده است؟
– آیا اضافی چسب و نخ و… در کناره های کفش وجود دارد؟
– کفی ها کاملا صاف در محل خود قرار گرفته اند؟
– کفی ها عاری از هر نوع چین و چروک هستند؟
در داخل کفش به خصوص در ته دیواره ها نباید اضافی چسب و نخ باقی مانده باشد.
چون پا را اذیت مي كند. برای اطمینان بیشتر از راحتی خريد کفش، بهتر است کفش ها پوشیده شده و با آنها قدم زده شود.
برای کنترل بیشتر:
– با دست داخل کفش و پستایی کنترل شود.
– قسمت زبانه و دیواره هم بررسی شوند.
این کار کیفیت دوخت در ظاهر و درون کفش را معلوم ميكند.
در آخر کار بند کفش ها باید کنترل شوند تا نه زیاد طویل و نه زیاد کوتاه باشند.
در بررسی کیفیت خريد كفش باید مسایل زیر نیز مورد توجه قرار گیرد:
– آیا کفش تمیز است؟
چون کفش های رنگ روشن و سفید احتمال دارد در کارخانه براحتی کثیف شوند.
– آیا رنگ هر دو لنگه کفش مورد نظر یکسان است؟
چون رنگ کفش های جیر و کفش هایی که چرم آنها فینیش طبیعی داشته باشد، امکان دارد از نظر رنگ بندی هر دو لنگه یکسان نباشند.
– کیفیت مواد بکار رفته در ساخت کفش قابل قبول است؟
– کفشهای جیر و نبوک آیا دارای خواب و پرز مناسب هستند یا نه؟
– کیفیت نوار دور یقه کفش چطور است؟
مهندس عباداله یوسف زاده (استاد دانشگاه چرم) – مجله صنعت چرم
ادامه دارد…