یکی از مهارت هایی که یک مهندس چرم سازی باید دارا باشد این است که توانایی ارزیابی
استاندارد کار مورد نیاز ماشین آلات خاص این صنعت را داشته بایشد این مسئله
برای مهندس کارآموزی در سایر صنایع چندان لازم نیست
ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺧﺎﺻﻰ در ﻣﻮرد کارآموزی مهندس چرم سازی وﺟﻮد دارد؟ اﮔﺮ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ را از دﺳﺖ اﻧﺪ ﻛﺎران ﭼﺮم ﺳﺎزی ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ، اﺣﺘﻤﺎﻻً ﭘﺎﺳﺦ ﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﻰ درﻳﺎﻓﺖ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد. ﺑﺮﺧﻰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻜﻨﺴﻴﻦ ﻫﺎی ﻣﺎﻫﺮی ﻛﻪ در ﭼﺮم ﺳﺎزی ﻫﺎ ﻛﺎر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد، آنهاﻳﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﺻﻨﻌﺖ ﺗﻤﻴﺰﺗﺮ و ﻣﺜﻤﺮﺛﻤﺮتری ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ، ﺑﺮﺧﻰﺧﻮاﻫﻨﺪﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻓﺮاد ﺑﻰ ﺗﻔﺎوت و ﻟﺠﻮج ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ دوام ﺑﻴﺎورﻧﺪ.
ﺑﺮﺧﻰ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ مهندس چرم سازی در واﻗﻊ از ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻓﺮاﻳﻨﺪی دﻳﮕﺮ ﭼﻨﺪان ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﻴﺴﺖ.
ﻫﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻧﻈﺮات ﺧﻮد ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶ ﺷﻤﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮاﻫﺪ داد، اﻣﺎ ﺑﺎ ﮔﺬراﻧﺪن دﻫﻬﺎ ﺳﺎل از ﻋﻤﺮ ﺧﻮد در ﺑﺨﺶ ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاری ﭼﺮم ﺳﺎزی اروﭘﺎﻳﻰ، ﻋﻘﻴﺪه ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻬﻨﺪس ﺧﻮب ﭼﺮم ﺳﺎزی ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻰ از ﺳﻪ وﻳﮋﮔﻰ اﺳﺎﺳﻰ ﻧﻴﺎز دارد, اول ﮔﺬراﻧﺪن ﻃﻴﻒ ﮔﺴﺘﺮده ای از کارآموزی آﻣﻮزش ﻫﺎی ﻓﻨﻰ، دوم ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ ﻧﮕﻬﺪاری و ﺣﻔﻆ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎی ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺎری ﺳﺨﺖ ﺳﻮم ﻓﻬم و درک درﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭼﺮم، اﮔﺮ ﻳﻜﻰ از اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻰ ﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، آن ﻓﺮد ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﺪ آن ﻛﺎراﻳﻰ ﻻزم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.
در ﺿﻤﻦ، ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﺑﺮای رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻄﻠﻮب, کارآموزی و آﻣﻮزش اﻳﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ در ﺧﻮد ﺻﻨﻌﺖ ﭼﺮم ﺳﺎزی اﺳﺖ.
ﭘﺎﻳﺎن یک ﻋﺼﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻰ
در ﻛﺸﻮرﻫﺎی ﺗﻮسعه ﻳﺎﻓﺘﻪ، ﭘﻴﺸﻴﻪ کاری ﺑﻴﺸﺘﺮ مردم در ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ چرم ﺳﺎزی ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻧﺘﻘﺎل از یک ﺻﻨﻌﺖ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ. ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺳﻨﮕﻴﻦ در ﮔﺬﺷﺘﻪ معمولا ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺴﻤﻪ ﻧﻘﺎﻟﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ از کارآموزی ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻰ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر دور از ﻧﻴﺎز ﻫﺎی واﻗﻌی شان ﺑﻮد و آنها ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻴﺮوی ﻛﺎر ارزان ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و اﻏﻠﺐ ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن کارآموزی ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮد ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﻰ دادﻧﺪ.
ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﺰرگ ﻣﻠﻰ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی کارآموزی 5 ﺳﺎﻟﻪ ﮔﺴﺘﺮده و ﻋﺎﻟﻰ در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎی ﺗﺠﺎری ﻣﺨﺘﻠﻒ اراﻳﻪ ﻣﻰ دﻫﻨﺪ. ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی کارآموزی ﻧﻤﻰ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﺣﺮﻛﺘﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮی ﺧﺼﻮﺻﻰ ﺳﺎزی در ﭘﻴﺶ اﺳﺖ،دوام ﺑﻴﺎورﻧﺪ، ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻗﺮارداد ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ و آنهاﻳﻰ ﻛﻪ در ﻃﻮل این ﻣﺴﻴﺮ آموزش دیده ﺑﻮدﻧﺪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ در دﻫﻪ ﻫﺎی آﺧﺮ ﻛﺎرﺷﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ. آموزش ﻓﻨﻰ در ﺑﺨﺶ ﻫﺎی ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺟﺰﻳﻰ ﺗﺮ و ﺧﺎص ﺗﺮ ﺷﺪه ئ اﻏﻠﺐ اﻳﻦ آموزش ﺑﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ. اﮔﺮ ﻧﻴﻤﻪ ﭘﺮ ﻟﻴﻮان را ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﻢ، آموزش ﺑﻪ ﺳﻮی ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻜﻨﺴﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﻛﺎره و ﻣﺎﻫﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ، اﻣﺎ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎی ﻣﻨﻔﻰ ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ وﺟﻮد دارد.
سه ویژگی اساسی مهندس چرم سازی خوب:
1-گذراندن طیف گشترده ای از کارآموزی و آموزشهای فنی
2-توانایی حفظ و نگهداریاستانداردهای مهندسی در شرایط کاری سخت
3-فهم درست از تولید چرم
ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻟﻰ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﻛﻪ دوره کارآموزی ﺑﻪ 4 ﻳﺎ ﺣﺘﻰ 3 ﺳﺎل ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻜﻨﺴﻴﻦ ﻫﺎی ﻣﻬﻨﺪﺳﻰ ﻛﻪ در 20 ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ آموزش دیده اند، ﺗﻤﺎﻳﻞ داﺷﺘﻪ باشند ﺗﺎ در ﺻﻨﺎﻳﻊ اﺻﻠﻰ ﺧﻮ دﺷﺎن ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ. اﻟﺒﺘﻪ بدون ﻣﻬﺎرت ﻫﺎ ﻣﺤﻮری ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﻛﻤﺘﺮ و ﻛﻤﺘﺮ، ﻧﺘﻴﺠﺘﺎ ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﭼﺮم سازی ﻓﺮﺻﺖ ﻛﻤﺘﺮ و ﻛﻤﺘﺮی برای گرفتن و و استخدام مهندس مناسب از بخشهای دیگر داشته است و اگرچه رکود بخش چرم سازی باید این مشکل را تعدیل کرده باشد, اما از آنجایی که بسیاری از افراد با تجربه به علت تعطیلی مراکز چرم سازی شان وارد بازار کار شدند, این مسئله تنها در مناطقی صدق می کرد که یک دسته از مراکز چرم سازی در آنجا وجود دارد.
بسیار سخت است مردم را به منظور ادامه کار در یک صنعت مجبور به تغییر مکان کرد.
ارباب تمام مکاسب
مهندس چرم سازی تیاز به مهارت و پایه دانش وسیعی دارد چون مجموعه گسترده ای از ماشین آلات در این صنعت دخیل است.
در قسمت فرایند, دیگ های بخار و شبکه توزیع, سیستمهای پمپاژ گسترده آب و بخش تصفیه فاضلاب قرار دارند که هرکدام از آنها به مهندسین متخصص خود نیاز دارند.
ماشینهای اختصاصی, از بالابان های عظیمی تشکیل شده اند که تغذیه کننده اتوماتیک و سیستم های تخلیه پسمانده دارند که کارشان از طریق تعدادی ماشین ها در درجات مختلف پیچیدگی و و سیستمهای تکمیل چرم که با کامپیوتر کنترل می شوند, انجام می دهند.
مهندس چرم سازی باید این جسارت داشته باشد تا با مشکلات احتمالی در این مجموعه دست و پنجه نرم کند.
در بیشتر کشورهای پیشرفته (البته به جز شهرکهای چرم سازی ایتالیا) بخش فرآوری چرم بسیار کوچکتر از آن است که بتواند خدمات وابسته فنی در دسترس, برای ماشینهای تخصصی مورد استفاده شان داشته باشند و نزدیک ترین تکنسین متخصص معمولا یا در یک کشور دیگر است و یا وقتی به مقصد می رسد که چند روز از زمان موعد گذشته است.
یکی از مهارتهای یک مهندس چرم سازی نیاز دارد که بداند که در دیگر صنایع چندان لازم نیست توانایی ارزیابی استاندارد کار مورد نیاز برای انواع ماشین آلات خاص است.
البته هیچ لزومی ندارد که وصل کردن یاتاقان یک درام چوبی بزرگ به دقت و تولرانس نصب یک ابزار از ماشینی باشد.
همچنین بیهوده است اگر یک ماشین اشپالت را با کمک یک ابزار اولیه و یک چکش تعمیر کرد.
ماشین اشپالت (Spiliter) بر خلاف شرایطی که در آن کار می کند, نیازمند مراقبت زیاد مهندسی است تا درست کار کند.
بسیاری از مهندسین که از بیرون وارد صنعت چرم می شوند, هیچ گاه به این نکته نمی رسند و استانداردهایی را به کار می برند که همیشه می دانستند.
در گذشته این امر باعث گروه بندی متمایز در بخش تعمیر و نگهداری شده و برخی کارگران به کار سنگین و برخی به کارهای دقیق محدود شده اند.
متاسفانه حرکت به سوی دخالت ندادن دست در روند تولید باعث پاره ای از مشکلات شده است در حال حاضر تکنسین چرم سازی باید چند مهارت مختلف را با هم داشته باشد و به قسمتها آگاهی کامل داشته باشد.
شغل نه چندان تمیز
بزرگترین مانع در صنعت چرم استخدام و نگاه داشتن مهندسین ماهر و کارآزموده در شرایط کاری سخت خصوصا در قسمت تر (WetEnd) آن است.
این یک واقعیت عجیب است در حالی که بسیاری مردم حاضرند در محیط و شرایط کثیف و نامطلوب در بخش مهندسی سنگین با رضایت کار کنند, وقتی این کثیفی ریشه حیوانی داشته باشد, نمی توانند کار کنند.
حتی مدرنیزه ترین چرم سازی ها در وهله اول با چربی, خون, مو و مواد شیمیایی مورد نیاز برای پاک سازی پوست ها کنار بیایند و کار کنند.
نکنسین در برخی قسمتها ناچار است در شرایطی بد بو و مرطوب کار کند.
آموزش داخلی و کارآموزی مهندسین می تواند تا حدودی این مشکل را حل کند.
یک جوانی که مستقیما از مدرسه به چرم سازی آماده است, هیچ فرصتی برای مقایسه شرایط با دیگر بخشهای صنعتی را نداشته و بنابر این بیشتر برای پذیرفتن شرایط نامطلوب محیط کار آمادگی دارد.
آن دسته از کارخانجاتی که مبادرت به اجرای برنامه های آموزش داخلی و کارآموزی برای مهندسین خود کرده اند, معمولا حمایت بیشتری از سوی دانشکده ها دریافت می کنند, همانطور که در حال حاضر بیشتر کشورهای توسعه یافته مشکل خود را در بخش آموزش فنی پیدا کرده اند.
کمک مالی برای رفع هزینه آموزش می تواند از طریق اسپانسرهای کارخانه تامین شود و برای آن دسته از چرم سازانی که خودشان به دنبال برند هستند, مانند تولیدکنندگان درجه یک با ارزشی های سنتی, بازده خوب و قابل توجهی در انتظارشان است.
آموزش جوانان در وهله اول نیاز به گذراندن زمان قابل توجهی در آموزش فشرده آکادمیک است اما می تواند و باید در خلال کار در چرم سازی صورت بگیرد.
فایده ای ندارد فردی را به مدت یک سال آموزش داد و بعد دریافت که او نمی تواند بدون احساس تهوع در واحد تصفیه فاضلاب کار کند.
چند هفته آشنایی با محیط چرم سازی قبل از شروع آموزش آکادمیک کاملا ضروری است.
قدرت همکاری
سر آخر, اجازه دهید به یک جنبه از آموزش تکنسین مهندس چرم سازی بپردازیم که اغلب نادبده گرفته می شود.
من معتقدم که لازن است تا تکنسین های مهندسی چرم سازی در حرفه تولید چرم, آموزش و کارآموزی رسمی درستی دریافت کنند.
همچنین گاهی پیش می آید که یک تکنسین چرم کاملا می داند که چه کاری باید با چرم بشود اما نمی داند که ماشین چگونه کار می کند, اما تضور درستی از چیزی که باید بدست بیاید, ندارد.
حل مشکل در چنین شرایطی نیازمند همکاری است, اما این دو نفر به دو زبان مختلف تکلم می کنند.
هرگونه برنامه آموزش و کارآموزی برای مهندس چرم سازی باید در ابتدا با چگونگی تولید جرم آغاز بشود به طور طبیعی این مسئله نیازمند یک متخصص مدارس چرم است که البته آموزش از راه دور نیز ممکن است.
هرچه کارآموز درک بهتر و بیشتری از مراحل تولید چرم داشته باشد, موفقیت کمپانی بالاتر است و در نتیجه ارزش کارآموزان پس از اتمام دوره نزد کمپانی بالاتر می رود.
در حال حاضر آموزش مهندسی موانع گذشته میان مردان الکتریکی و مکانیکی را پشت سر گذاشته, اما مانع میان تکنسین های چرم و مهندسین چرم سازی هنوز به قدرت خود باقی است.
کسی چه می داند شاید زمان برداشتن این مانع هم فرارسیده است؟
هرچه کارآموز درک بهتر و بیشتری از مراحل
تولید چرم داشته باشد, موفقیت کمپانی بالاتر است
و در نتیجه ارزش کارآموزان پس از اتمام دوره نزد
کمپانی بالاتر می رود.
کسری حسن زاده دلیر
صنایع چرم دلیر